Door Kapt.t.l.o. Jef Cuyt, S.G. KBZ-CRMB
Onder deze titel ging op 13 januari een artikel de aether in via de Radio Nederland Wereldomroep / Op Zee:
“…In uitzonderlijke gevallen zouden koopvaardijschepen militairen of gewapende particuliere beveiligers mee aan boord moeten krijgen om zich te wapenen tegen piraten.
Dat stelt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in een rapport over piraterijbestrijding op zee. 'Bijvoorbeeld als het niet mogelijk is in een bepaald traject mee te varen met een konvooi, of waar geen internationale marines aanwezig zijn', stelt Joris Voorhoeve in 'Op zee'.
De oud-minister van defensie noemt nog een ander voorbeeld: 'Daar waar het gaat om zeer langzaam varende waardevolle transporten met een lage ligging op het water, ik denk aan onderdelen van boorplatformen of andere zeer kwetsbare, waardevolle transporten die een uiterst interessant object zijn voor piraten om in beslag te nemen.' De Nederlandse regering sloot militaire of particuliere beveiliging tot nu toe uit omdat het juridisch te ingewikkeld was, te gevaarlijk en te duur. Voorhoeve beaamt dat, maar draait de redenering om. 'Men mag de bemanning en de kapitein van een schip niet het recht ontzeggen om zich te verdedigen. Ieder mens heeft recht op noodweer.'
De Nederlandse vloot bestaat uit ruim 1900 schepen, ruim duizend daarvan varen onder Nederlandse vlag. Kapingen van schepen onder Nederlandse vlag waren er de laatste vijf jaar niet, wel waren er wereldwijd 29 aanvallen door piraten op Nederlandse schepen. Het rapport stelt dat verzekeraars best korting mogen geven aan reders die bijvoorbeeld prikkeldraad of een 'safe room' hebben geïnstalleerd.
Sommige verzekeraars eisen dat er beveiligers aan boord zijn en dat mag dus (nog) niet. 'Dat betekent dat je schip moet worden omgevlagd naar een staat als Panama of Liberia. Wij vinden dat de overheid deze problemen in overleg met alle betrokkenen moet oplossen', aldus Voorhoeve. De [Nederlandse] redersvereniging KVNR is erg te spreken over het rapport. Voorzitter Tineke Netelenbos gaat binnenkort met minister Hillen van defensie praten over wetswijziging zodat de inzet van militairen en het certificeren van particuliere beveiligers mogelijk wordt...”
In België bestaat er geen wet die de aanwezigheid van wapens aan boord van koopvaardijschepen regelt. Toch heeft het Koninklijk Belgisch Zeemanscollege, als beroepsvereniging van koopvaardijkapiteins en –officieren, zich steeds gekant tegen elke aanwezigheid van wapens aan boord, noch voor de bemanning, noch voor beroepsmilitairen, noch voor privé beveiligingsteams. Een standpunt dat trouwens gedeeld wordt door CESMA (Confederation of European Shipmasters’ Associations) en door IFSMA (International Federation of Shipmasters’ Associations).
De argumentatie van het KBZ is de volgende:
— wij vrezen dat gebruik van wapens tegen piraten vanop een koopvaardijschip aanleiding kan geven tot nog meer geweld vanwege de aanvallende piraten. M.a.w. wapens aan boord kunnen leiden tot een escalatie van geweld.
— in geval van aanwezigheid aan boord van militairen of gewapende beveiligingsteams: wie heeft de leiding over deze personen die niet tot de bemanning behoren?
— wie heeft het ultieme beslissingsrecht of er al dan niet gebruik zal worden gemaakt van wapens aan boord: de leider van het beveiligingsteam of de kapitein van het schip?
— wie is er aansprakelijk in geval een gewapend treffen met piraten leidt tot materiële schade aan schip en/of lading, verwonding of zelfs overlijden van een of meerdere opvarenden?
— is er aan boord voldoende accommodatie, sanitaire voorzieningen, proviand om het normale, dagelijkse leven aan boord niet te belasten?
— zijn er voldoende reddingsmiddelen aan boord voor een bijkomend contigent begeleiders?
— zal het inschepen in de vertrekhaven en het ontschepen in de aankomsthaven van gewapende militairen of beveiligingsmensen met hun uitrusting, geen aanleiding geven tot oponthoud van het schip, en maatregelen tegen de kapitein?
Dit zijn slechts enkele bedenkingen die het standpunt van het KBZ totnogtoe hebben bepaald. Anderzijds zijn wij ons er wel degelijk van bewust dat de aanwezigheid van een gewapende beveiligingsploeg en het gebruik van wapens een afschrikkend effect kunnen hebben op piraten die een koopvaardijschip té dicht naderen, en bijgevolg aldus een kaping kunnen voorkomen.
Recentelijk hebben er zich echter enkele ontwikkelingen voorgedaan in het probleem van de piraterij, die ons tot nadenken hebben aangespoord. En we moeten de moed hebben om ons in alle eerlijkheid en objectiviteit de vraag te stellen of we ons radicale standpunt van “geen wapens aan boord, onder geen enkel beding” niet moeten bijsturen.
Ø Hoewel de aanwezigheid van een multinationale vloot van oorlogsschepen in de Golf van Aden, voor de kusten van Oost-Afrika en in de Indische Oceaan ontegensprekelijk de daden van piraterij hebben kunnen beperken, en in enkele gevallen piraten zelfs op heterdaad hebben kunnen betrappen en kapingen hebben voorkomen, zijn alle betrokken partijen het er over eens dat de ontplooiing van die moderne oorlogsvloot niet volstaat om de absolute veiligheid van de scheepvaart in die regio’s te waarborgen, en dat de kanker van de piraterij op deze manier nooit zal worden uitgeroeid.
Ø Onschuldige, ongewapende en onbeschermde zeelieden kunnen bijgevolg in die gebieden hun beroep niet op een veilige manier uitoefenen, en moeten bij elke doorvaart in die regio’s rekening houden met een mogelijke confrontatie met gewetenloze piraten, die er slechts op uit zijn om door middel van brutale, niets ontziende gijzelneming enkele miljoenen dollars losgeld te kunnen opstrijken. De Verenigde Naties hebben berekend dat het probleem van de piraterij jaarlijks aan de internationale gemeenschap 7 miljard dollar (5,1 miljard euro) kost.
Ø We zien ook een uitbreiding van het risico-gebied waar het gevaar voor een confrontatie met piraten tot de mogelijkheid behoort, van de Golf van Aden en de kusten voor Somalië, tot de Seychellen en de kusten van Indië.
Ø Bovendien genieten de Somalische piraten totnogtoe van een bijna absolute straffeloosheid, op enkele uitzonderingen na. Negen van de tien piraten die worden gearresteerd, komen nu volgens Jack Lang, op dit moment de speciale VN-gezant voor piraterij, binnen de kortste keren weer vrij. ''Deze straffeloosheid bevordert piraterij'', aldus Lang. In zijn rapport staat dat de piraten op 31 december 26 schepen met in totaal 612 bemanningsleden in hun macht hadden. Op dit moment zitten volgens het rapport van Lang 780 piraten achter tralies in dertien landen. De verdachten worden vaak niet berecht omdat de wetten niet zijn voorzien van artikelen over piraterij.
Ø En bovendien stellen we een escalatie van wapengeweld vast in de bestrijding van de piraterij. Ik verwijs hierbij naar het incident met de Zuid-Koreaanse ‘Samho Jewelry’, op 15 januari gekaapt door piraten, doch zes dagen later teruggenomen na een hevig vuurgevecht aan boord met Zuid-Koreaanse commando’s. Hierbij werden 8 piraten gedood en 5 gevangen genomen, en werd de kapitein van het schip ernstig, zij het niet dodelijk gewond bij het vuurgevecht.
Ø Op hun beurt dreigen de piraten nu over te gaan tot de executie van onschuldige zeelieden/gijzelaars, en met hardhandig optreden tegen de zeelieden van die nationaliteiten wiens militaire interventies hebben geleid tot dodelijke slachtoffers en gevangenneming van Somali’s.
Ø Een andere onrustwekkende ontwikkeling is het feit dat de piraten nu gebruik maken van de gekaapte schepen en hun gegijzelde bemanningen, als moederschip, zodat ze hun actieradius in feite onbeperkt kunnen uitbreiden. Dit maakt het bestrijden van de piraterij en de bescherming van de koopvaardijschepen des te moeilijker, zoniet onmogelijk.
Ø Bovendien zijn de verzekeringsmaatschappijen zich gaan mengen in het debat. Waar die oorspronkelijk gekant waren tegen de aanwezigheid van wapens aan boord, wat een (negatieve) invloed had op de verzekeringspremies, hebben ze nu het geweer van schouder gewisseld, en stijgen in sommige gevallen de verzekeringspremies als er geen beveiligingsteams aan boord zijn.
Hoewel wij ons ervan bewust zijn dat het plaatsen van milities aan boord van koopvaardijschepen geen definitieve oplossing zal geven aan het probleem van de piraterij, moeten we toegeven dat de aanwezigheid van gewapende beveiligingsteams, zij het militairen of privé ondernemingen, in de eerste plaats een afschrikkingseffect kunnen hebben, en, in geval van een effectief gewapend treffen, een betere bescherming bieden aan het schip, zijn lading en zijn opvarenden.
Ik ben echter van mening dat het plaatsen van gewapende teams aan boord van koopvaardijschepen niet als algemene regel moet worden ingevoerd. In eerste instantie moet er zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van de talrijke aanbevelingen tot pro-actieve maatregelen, zoals bv. de BMP’s (Best Management Practices) gepubliceerd door ICS/ISF (International Chamber of Commerce/International Shipping Federation).
Vervolgens dienen de schepen zoveel mogelijk gebruik te maken van de beveiligde zones en ‘shipping lanes’, en dienen ze zich aan te melden bij de daartoe bevoegde militaire organisaties zoals EUNAVFOR. Dit kan echter slechts gebeuren met de volledige steun van de rederij van het schip.
Het zijn vooral de meest kwetsbare schepen die beroep moeten kunnen doen op beveiligingsteams: de traaglopende schepen, schepen met klein vrijboord, schepen noodgedwongen navigerend buiten de bewaakte shipping lanes. In dergelijke gevallen moet er wel aangedrongen worden op i.a.:
— vaste afspraken met de gezagvoerder over het gezag aan boord, zowel het burgerlijk als het militair gezag;
— een duidelijke omlijning van eenieders bevoegdheid in samenspraak met de kapitein;
— afspraken met de rederij en de kapitein betreffende eenieders aansprakelijkheid;
— voorafgaande logistieke maatregelen door de rederij m.b.t. inscheping, verblijf en ontscheping van het beveiligingsteam en hun uitrusting;
— professionaliteit van het beveiligingsteam. Rambo’s hebben we niet nodig aan boord.
— in geen geval wapens voor de bemanningsleden zelf, daartoe zijn zeelieden niet opgeleid.
Als aan deze voorwaarden is voldaan, ben ik de mening toegedaan dat de aanwezigheid van gewapende beveiligingsteams moet kunnen aanvaard worden, met als uiteindelijk doel:
de beveiliging van het schip, de lading en de opvarenden.
Maar het zal uiteraard de rederij zijn die hierin de ultieme beslissing moet nemen.
Ik richt hierbij derhalve een oproep tot alle varenden om hun mening hieromtrent kenbaar te maken aan de redactie van Nautilus, zodat we er rekening kunnen mee houden bij de discussies over piraterij, zowel op nationale als op internationale fora. (Discretie gewaarborgd)
qqq Kapt.t.l.o. Jef Cuyt
Posts
